در دنیای امروز نورپردازی نقشی مهمی دارد. چه در خانه، محل کار یا فضاهای عمومی، روشنایی مناسب نه تنها زیبایی محیط را افزایش می‌دهد، بلکه بر سلامت، کارایی و آسایش افراد نیز تاثیر بسزایی دارد. اما چگونه می‌توان میزان نور مورد نیاز هر فضا را به طور دقیق محاسبه کرد؟ در این راهنمای جامع از EDC، به زبانی ساده و کاربردی، محاسبه نور مورد نیاز فضا و فرمول محاسبه میزان روشنایی را به شما آموزش می‌دهیم. با درک مفاهیم پایه و فرمول‌های مربوطه، می‌توانید به راحتی مقدار نور مورد نیاز برای هر متر مربع را تامین کرده و از هدر رفتن سرمایه و انرژی خود جلوگیری کنید.
میزان توان مصرفی چیست؟
میزان توان مصرفی، که با واحد «وات» اندازه‌گیری می‌شود، نشان‌دهنده سرعت تبدیل انرژی الکتریکی به سایر اشکال انرژی مانند نور، گرما یا حرکت در یک وسیله الکتریکی است.
برای درک بهتر مفهوم توان مصرفی، به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید یک لامپ رشته‌ای 100 وات دارید. این لامپ در هر ثانیه 100 ژول انرژی الکتریکی را به نور و گرما تبدیل می‌کند. حال، یک لامپ ال ای دی 10 وات را در نظر بگیرید. این لامپ در هر ثانیه 10 ژول انرژی الکتریکی را به نور تبدیل می‌کند.
همانطور که مشاهده می‌کنید، با وجود اینکه هر دو لامپ 100 واحد نور (لومن) تولید می‌کنند، لامپ LED به دلیل بازده نوری بالاتر (لومن بر وات) به برق کمتری (توان مصرفی پایین‌تر) نیاز دارد.
چرا آگاهی از توان مصرفی مهم است؟
- با انتخاب لامپ‌های کم‌مصرف و بهینه‌سازی مصرف برق، می‌توانید هزینه‌های خود را به طور قابل توجهی کاهش دهید.
- مهم‌تر اینکه، منابع تولید برق محدود هستند و استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، به حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند.
کندلا و لومن: واحد سنجش نور و مقایسه با توان مصرفی
در دنیای نورپردازی، دو واحد سنجش رایج برای میزان نور وجود دارد: لومن و کاندلا. هر کدام از این واحدها کاربرد خاص خود را دارند و درک تفاوت آنها برای انتخاب صحیح منابع نور و محاسبه روشنایی مورد نیاز هر فضا ضروری است.
- لومن واحد اندازه‌گیری شار نوری یا به عبارتی، میزان کل نوری که از یک منبع نور در هر ثانیه ساطع می‌شود، است. به عنوان مثال، یک لامپ 100 وات رشته‌ای، حدود 1500 لومن نور تولید می‌کند. هرچه عدد لومن یک منبع نور بیشتر باشد، آن منبع نور نورانی‌تر خواهد بود.
- کندلا واحد اندازه‌گیری شدت نور در یک جهت خاص است. به عنوان مثال، یک لامپ ال ای دی 10 وات می‌تواند نوری با شدت 1000 کندلا در زاویه تابش مستقیم خود داشته باشد. هرچه عدد کندلا یک منبع نور بیشتر باشد، نور آن متمرکزتر خواهد بود.
تفاوت لومن و کندلا
| ویژگی | لومن | کندلا |
| سنجش | شار نوری (میزان کل نور) | شدت نور در یک جهت خاص |
| کاربرد | سنجش روشنایی کلی یک فضا | سنجش نور متمرکز یک منبع نور |
تفاوت لومن و توان مصرفی
به بیان ساده‌تر، توان مصرفی بیانگر میزان برق مصرفی یک وسیله در هر ثانیه است. توجه داشته باشید که لومن و کاندلا واحدهای مستقل هستند و رابطه مستقیمی با مصرف انرژی (وات) ندارند.
مقایسه لومن، کندلا و توان مصرفی
| نوع لامپ | توان مصرفی (وات) | شار نوری (لومن) | شدت نور (کندلا) |
| ال ای دی 10 وات | 10 | 1000 | 1000 (در زاویه مستقیم) |
| رشته‌ای 100 وات | 100 | 1500 | 225 (در زاویه مستقیم) |
| سی اف ال 15 وات | 15 | 800 |
133 (در زاویه مستقیم) |
نکته: بازده نوری (لومن بر وات) نشان‌دهنده میزان کارایی یک منبع نور در تبدیل انرژی الکتریکی به نور است. هرچه بازده نوری یک منبع نور بیشتر باشد، به همان نسبت به برق کمتری (توان مصرفی پایین‌تر) نیاز دارد.
هر آنچه درباره پارامترهای روشنایی لازم است بدانید را با جزئیات در این مقاله به شما آموزش داده‌ایم.
میزان تولید نور به ازای هر وات
در جدول زیر، بازده نوری تقریبی انواع مختلف لامپ‌ها آورده شده است:
| نوع لامپ | بازده نوری (لومن بر وات) | مزایا | معایب |
| LED | 80 تا 150 |
|
قیمت نسبتا بالا |
| CFL | 50 تا 80 |
|
حاوی جیوه (سمی) |
| رشته ای | 10 تا 15 |
|
|
فرض کنید برای روشنایی یک اتاق به 2000 لومن نور نیاز دارید.
- اگر از لامپ LED با بازده نوری 100 لومن بر وات استفاده کنید، به 20 وات لامپ نیاز خواهید داشت (2000 لومن / 100 لومن بر وات = 20 وات).
- در حالی که اگر از لامپ رشته‌ای با بازده نوری 13 لومن بر وات استفاده کنید، به 154 وات لامپ نیاز خواهید داشت (2000 لومن / 13 لومن بر وات = 154 وات).
همانطور که مشاهده می‌شود، استفاده از لامپ LED با بازده نوری بالا، مصرف برق را تا 87% کاهش می‌دهد.
میزان نور استاندارد (لوکس) برای فضاهای رایج
در جدول زیر می توانید میزان نور استاندارد برای برخی از فضاها را مشاهده کنید:
| فضا | متراژ تقریبی (متر مربع) | میزان نور استاندارد (لوکس) |
| اتاق نشیمن | 20 | 100 تا 200 |
| اتاق خواب | 15 | 50 تا 100 |
| آشپزخانه | 10 | 200 تا 300 |
| حمام | 8 | 100 تا 200 |
| اتاق مطالعه | 12 | 300 تا 500 |
| دفترکار | 15 | 400 تا 500 |
| فروشگاه | 30 | 300 تا 500 |
| مدرسه | 40 | 300 تا 500 |
| بیمارستان | 30 | 200 تا 400 |
نکات:
- رنگ سطوح: سطوح روشن (مانند سفید) نور را بیشتر بازتاب می‌دهند و به نور کمتری نیاز دارند، در حالی که سطوح تیره (مانند مشکی) نور را جذب می‌کنند و به نور بیشتری نیاز دارند.
- ارتفاع سقف: در فضاهایی با سقف بلند، به نور بیشتری نسبت به فضاهایی با سقف کوتاه نیاز دارید.
- حضور پنجره: اگر فضا نور طبیعی دارد، می‌توانید مقدار نور مصنوعی مورد نیاز را تا حدی کاهش دهید.
محاسبه نور مورد نیاز فضا به صورت استاندارد
محاسبه نور مورد نیاز فضا برای هر متر مربع، نقشی اساسی در ایجاد فضایی زیبا و ایمن دارد. با در نظر گرفتن نیازهای فضای مورد نظر، نوع فعالیت و ابعاد محیط می‌توان نوری مناسب را برای هر فضا فراهم کرد.
مرحله اول: تعیین نوع فضا و کاربری
- نوع فضا را مشخص کنید (مسکونی، اداری، تجاری، صنعتی، آموزشی و غیره).
- کاربری دقیق فضا را در نظر بگیرید (اتاق خواب، اتاق مطالعه، آشپزخانه، فروشگاه، کارگاه و غیره).
نکات:
- میزان نور مورد نیاز برای هر فضا با توجه به نوع فعالیت و کاربری آن متفاوت است.
- برای مثال، به طور کلی برای مطالعه یا انجام کارهای دقیق به نور بیشتری نسبت به یک اتاق خواب نیاز دارید.
مرحله دوم: محاسبه مساحت فضا
- مساحت فضا را با واحد متر مربع محاسبه کنید.
- برای فضاهای غیر مستطیلی، مساحت را با فرمول‌های مربوطه (مثلث، دایره و غیره) به دست آورید.
نکات:
- دقت در محاسبه مساحت، نقش اساسی در تعیین میزان نور مورد نیاز دارد.
- در صورت وجود سطوح غیر قابل استفاده در فضا، مساحت آنها را از محاسبه نهایی کسر کنید.
مرحله سوم: تعیین میزان نور استاندارد (لوکس) برای فضا
- از جدول‌های استاندارد میزان نور (لوکس) برای فضاهای مختلف استفاده کنید.
- به عنوان مثال، نور استاندارد برای اتاق نشیمن 100 تا 200 لوکس است. (در جدول بالا به طور کامل بیان شده است.)
مرحله چهارم: محاسبه ضریب افت نور
- ضریب افت نور نشان می‌دهد که چه مقدار از نور تولیدی توسط لامپ‌ها به سطوح مورد نظر می‌رسد.
- این ضریب به نوع فضا، نوع لامپ و نحوه چیدمان آنها بستگی دارد.
- مقادیر زیر برای ضریب افت نور در نظر گرفته می‌شود:
- 0.8 تا 1: برای فضاهای مسکونی با سقف‌های معمولی
- 0.6 تا 0.8: برای فضاهای اداری و تجاری
- 0.5 تا 0.7: برای فضاهای صنعتی با سقف‌های بلند
نکات:
- انتخاب ضریب افت نور مناسب، از اتلاف نور و هدر رفتن هزینه‌ها جلوگیری می‌کند.
- در صورت عدم آگاهی از ضریب افت نور دقیق برای فضا، می‌توانید از مقادیر تقریبی ارائه شده در بالا استفاده کنید.
مرحله پنجم: فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا (لومن)
- از فرمول زیر برای محاسبه نور کل مورد نیاز استفاده کنید:
نور کل (لومن) = مساحت (متر مربع) × میزان نور استاندارد (لوکس) × ضریب افت نور
مثال: فرض کنید می‌خواهیم نور مورد نیاز یک اتاق نشیمن 20 متری با سقف معمولی را محاسبه کنیم. با توجه به جدول، میزان نور استاندارد برای اتاق نشیمن 150 لوکس است. ضریب افت نور را نیز 0.8 در نظر می‌گیریم.
نور کل (لومن) = 20 (متر مربع) × 150 (لوکس) × 0.8 = 2400 لومن
مرحله ششم: انتخاب لامپ مناسب
- با توجه به محاسبات انجام شده در مرحله قبل، تعداد لامپ‌های مورد نیاز را نیز می‌توانید به دست آورید.
- برای این کار، نور کل مورد نیاز را بر بازده نوری لامپ انتخابی تقسیم کنید.
مثال: در مثال قبلی، به 2400 لومن نور نیاز داشتیم و از لامپ‌های LED با بازده نوری 100 لومن بر وات استفاده می‌کردیم.
تعداد لامپ = 2400 لومن / 100 لومن بر وات = 24 لامپ
جمع‌بندی
در این راهنما، روش کلی محاسبه نور مورد نیاز فضا به صورت استاندارد و فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا ارائه شده است. برای محاسبات دقیق‌تر و طراحی نورپردازی تخصصی، می‌توانید از متخصصان نورپردازی کمک بگیرید. EDC خدمات مربوط به طراحی و محاسبات را به صورت رایگان به مشتریان خود ارائه می‌دهد. متخصصان EDC به شما کمک می‌کنند متناسب با فضای مورد نظر و سلیقه خود، بهترین محصولات روشنایی را انتخاب و خریداری کنید.
